Lezing Manja Pach en Frits Grimmelikhuizen

Lezing Manja Pach & Frits Grimmelikhuizen

27 mei 2021 19.30-20.30 uur

Titel: De invloed van Etty Hillesum op ons leven.

In het leven van Manja Pach en Frits Grimmelikhuizen duikt Etty Hillesum steeds weer op. Het begon met Werner Stertzenbach, de vader van Manja, die in de oorlog Etty ontmoette in kamp Westerbork. Hij raadde Manja aan de brieven van Etty te lezen toen Manja betrokken was bij de oprichting van herinneringskamp Westerbork.

De brieven en dagboeken van Etty, haar leven en sterven bleven een rol spelen in het leven van Frits en Manja en heeft hen in 1986 bij elkaar gebracht. Ze vertellen in deze lezing over de momenten waarop Etty hen beïnvloedde en stimuleerde bij de dingen die zij ondernamen.

Over de sprekers

Frits Grimmelikhuizen (Utrecht 1937) is poppenspeler en componist.

In 1959 las hij in het tijdschrift “Maatstaf” de twee brieven uit Westerbork van Etty Hillesum, die hem zijn hele verder leven bij bleven. In 1986 ontmoette hij zijn huidige vrouw, Manja Pach, die hem vertelde over de geschriften van Etty Hillesum, die net uitgebracht waren. Sindsdien is Etty Hillesum voor hem een steeds weerkerend object van studie, schrijven en vertellen. In 1995 zette hij samen met Manja Pach de eerste stappen voor het Etty Hillesum Centrum in Deventer, hun woonplaats. In 2012 publiceerde hij een boek over de invloed van Rainer Maria Rilke op Etty Hillesum. De vierde druk kwam uit in 2014 onder de titel “Etty Hillesum leest Rainer Maria Rilke”.

Manja Pach werd eind 1945 in Amsterdam geboren in de brokstukken van een Joodse familie. Haar moeder, Estella Pach, overleefde als enige van haar gezin door onder te duiken. De vader van Manja, Werner Stertzenbach, was in 1933 het Duitse naziregime ontvlucht. Via diverse omzwervingen kwam hij in Westerbork terecht, waar hij een verzetsgroep leidde, die hielp bij ontvluchtingen. Daarbij had hij ook contact met Etty Hillesum. Na haar rechtenstudie in Amsterdam werkte Manja op verschillende plekken als bestuursrechter.

In 1971 nam Manja het initiatief tot wat nu het HC Kamp Westerbork is. Daarbij wees haar vader haar op de ‘Twee brieven uit Westerbork’ van Etty. Na haar ontmoeting met Frits Grimmelikhuizen en haar verhuizing naar Deventer, kwam Etty regelmatig op haar pad. Samen met Frits en een aantal anderen richtte zij het EHC op in 1996, waarvan zij de eerste voorzitter werd. Manja is actief in de Liberaal Joodse Gemeente Gelderland.