Lange Delft 19 (voorheen 27) – Levie Berend Vriesman

Lange Delft 19 (voorheen 27)

Levie Berend Vriesman werd geboren in Middelburg op 17 april 1920 als zoon van Rebekka Bartha van Wittene (1896-1942) en Maurits Vriesman (1895-1979). Boudy, zoals hij genoemd werd, was het middelste kind uit dit gezin. Zijn oudere zusje Henriëtte werd geboren op 18 februari 1919, zijn jongere broer Bernhard op 22 september 1921.

Boudy bracht zijn jeugd in Middelburg door. Na de basisschool deed hij in 1932 toelatingsexamen voor de Rijks-HBS waar hij jaarlijks netjes naar de volgende klas bevorderd werd. In juli 1937 slaagde hij voor het eindexamen. Het lijkt erop dat hij daarna niet goed wist wat hij verder met zijn leven wilde. Een cursus machineschrijven in het lokaal voor de Werkloozen aan de Zuidsingel resulteerde in juli 1938 in een diploma. Werk als kantoorbediende lijkt hem echter niet getrokken te hebben en uiteindelijk besloot Boudy Staatsexamen B te doen om naar de universiteit te kunnen. Nadat hij in augustus 1939 voor dit examen was geslaagd, vertrok Boudy naar Amsterdam om rechten te gaan studeren. De Middelburgsche Courant van 11 september 1939 meldt zijn verhuizing van Lange Delft 27 naar Grensstraat 31 in Amsterdam.

Vlak voor de Duitse inval besloot Boudy’s vader, Maurits Vriesman Nederland te verlaten. Samen met zijn jongste zoon Bernhard en zijn neef Mouritz Jesaijes trok hij naar Frankrijk, waar zij op 15 mei 1940 aankwamen. Toen bij de brand van Middelburg op 17 mei 1940 de Lange Delft volledig in de as werd gelegd, stond Boudy’s moeder er alleen voor. Rebekka Vriesman-van Wittene besloot haar intrek bij familie op Lange Geere 30 te nemen en van daaruit het kledingbedrijf M. Vriesman zo goed mogelijk voort te zetten. Pas in augustus betrok zij een noodwinkel in een daarvoor gebouwde galerij aan de noordzijde van de Dam. Vanaf 17 mei 1940 woonde Rebekka tezamen met een aantal familieleden officieel op de Lange Geere 30. Ook Boudy, die volgens de aantekeningen op zijn gemeentelijke persoonskaart en de verhuisberichten in de Provinciale Zeeuwse Courant in juli 1941 vanuit Amsterdam naar Middelburg terugkeerde, stond tot maart 1942 officieel als woonachtig op Lange Geere 30 vermeld. Of hij daar ook daadwerkelijk woonde, is niet meer na te gaan. De berichten hierover spreken elkaar tegen.

Net als bijna alle andere Joodse inwoners van de stad werden Rebekka en Boudy gedwongen Middelburg op 24 maart 1942 te verlaten. De Provinciale Zeeuwse Courant van 30 juli 1942 meldde dat winkelierster R.B. van Wittene en L.B. Vriesman verhuisd waren van de Lange Geere 30 naar de Plantage Franschelaan 15 in Amsterdam. Of Boudy daar werkelijk gewoond heeft, is eveneens twijfelachtig. Omstreeks dezelfde datum nam hij zijn intrek op de Rivierenlaan 120 II (huidige Kennedylaan) bij Alfred en Gonda Michaelis. Hun dochter Hanny, in wier kamer Boudy kwam te wonen, was in eerste instantie niet blij met deze nieuwe huurder en beschreef hem in haar dagboek op bijzonder onflatteuze wijze. Toch vond zij hem gaandeweg steeds aardiger en praatte zij veel met hem over literatuur. Naarmate de tijd vorderde, lijken zowel haar ouders als Hanny steeds meer op hem gesteld te raken. Later zou Hanny met weemoed terugdenken aan de avonden die zij met zijn vieren doorbrachten, pratend over boeken en politiek bij een schemerlamp in de kleine, halfdonkere huiskamer.

Aan dit alles kwam een eind toen Boudy in oktober 1942 tijdens een razzia werd opgepakt. Volgens de familieoverlevering was hij ondanks de avondklok toch de straat opgegaan om van zijn kamer in de Rivierenlaan een pyjama of een tandenborstel te halen. Boudy stierf in Auschwitz op 31 januari 1943, zijn zusje Henriëtte overleed daar op 11 februari 1944. Al eerder was zijn moeder in Auschwitz omgekomen. Alleen zijn vader en zijn jongste broer Bernhard, die drie jaar in een Jappenkamp zaten, overleefden de oorlog.

Katie Heyning

Levie Berend Vriesman
Middelburg, 17 april 1920
Auschwitz, 31 januari 1943
Bereikte de leeftijd van 22 jaar

Bronnen:
Michaelis, De wereld waar ik buiten sta, oorlogsdagboek 1942-1945, Amsterdam 2017
Joods Monument
Krantenbank Zeeland
Krantenbank Koninklijke Bibliotheek
Zeeuws Archief, Zeeuwen Gezocht