Het gezin Frank

Lange Delft 33 (nu 21)

Het gezin van Izaak Abraham Frank woonde op de Lange Delft 33 in Middelburg. Izaak was winkelier in goud en zilver, hofleverancier zelfs. De firma heette Jacq. Frank, zoals te zien is op een oude foto van het pand in de Lange Delft.
Izaak Abraham Frank werd geboren in Zierikzee in 1864 als zoon van Abraham Izaak Frank en Katootje Goudsmit. Hij komt in 1893 uit Zierikzee naar Middelburg. In 1895 trouwt hij met Eva Jacobs, die geboren werd in 1870 en die de dochter was van Alexander Jacobs en Johanna Fortuin. Hun eerste kind, Johanna Katootje wordt geboren in 1896. Twee jaar later worden Izaak en Eva en hun kind ingeschreven op het adres Lange Delft B 142/143, de latere nummers 31, de winkel, en 33, de woning. Daarna worden nog twee kinderen geboren, Albert Jacques in 1899 en Cato Rosalie in 1900.

De oudste dochter, Johanna Katootje, vertrekt op haar vijftiende naar Haarlem, misschien naar familie of om als dienstmeisje te gaan werken. Ze komt na vier jaar in 1915 terug naar haar ouderlijk huis, vertrekt dan weer naar Den Haag en komt opnieuw terug naar Middelburg in juni 1917. Later dat jaar verhuist ze, nu voorgoed, naar Amsterdam. Haar naam komt niet voor in het Joods Digitaal Monument, voor zover nu bekend, dus wellicht heeft zij de oorlog overleefd.

Zoon Albert Jacques gaat in 1910 op zijn elfde naar Rotterdam en komt bijna twee jaar later terug naar Middelburg. Een paar jaar daarna vertrekt hij naar Hoei in België. In 1916, wanneer hij nog maar net zestien is, komt hij dan weer terug en op 24 juni 1920 wordt hij ambtshalve afgevoerd uit de gemeentelijke administratie. Dit betekent dat hij zijn hoofdverblijfplaats niet meer heeft op de plaats waar hij staat ingeschreven, in dit geval in Middelburg, en dat zijn actuele hoofdverblijfplaats niet kan worden achterhaald. Met andere woorden, hij is met stille trom vertrokken. In Nederland is daarna niets meer over hem te vinden. Maar wanneer je op internet zijn naam zoekt vind je op heffel.com en op de Engelstalige Wikipedia (februari 2016) een korte, zeer interessante biografie. Daar wordt verteld dat hij als jongeman een uitstekend cellist en ook wedstrijdzwemmer was. Het zwemmen bracht hem naar België, waar hij in 1924 kampioen langeafstandzwemmen werd. Daarna naar Indonesië, de Verenigde Staten en uiteindelijk naar Canada, waar hij als zwemcoach werkte voor de YMCA. Nog steeds volgens deze biografie was hij als kind al geïnteresseerd in schilderen, maar had zijn vader hem ontmoedigd om zich hierin te bekwamen.
Toen Albert zich in 1926 in Toronto vestigde begon hij aan een serieuze carrière als schilder. Hij werkte onder meer voor grote warenhuizen, maar ook als restaurateur en hij richtte een eigen zaak op waar hij ook zijn eigen werk toonde. Hiermee kwam hij min of meer ongeschonden door de grote economische depressie van de jaren dertig. Hij werd bekend door zijn schilderijen van oude huizen in Toronto. Daarnaast maakte hij stillevens en een serie schilderijen van Canada vanuit de lucht. Hij werd een invloedrijk kunstenaar met veel contacten in het artistieke milieu. Albert, die intussen zijn achternaam schreef als Franck, stierf op 28 februari 1973 in Toronto. Over zijn leven is in 1974 door Harold Town een boek geschreven: ‘Albert Franck: Keeper of the Lanes – His Life, Times and Work.’ Op Google Afbeeldingen zijn veel van zijn werken en foto’s van hemzelf te vinden.

Jongste dochter Cato Rosalie vertrekt rond 1916 naar Den Haag. In 1919 komt ze terug naar Middelburg, gaat weer naar Den Haag, komt weer terug en gaat uiteindelijk net als haar oudere zus naar Amsterdam. Volgens genealogs.nl (februari 2016) trouwt ze op 4 augustus 1926 in Amsterdam met de uit Duitsland afkomstige Heinrich Friedrich Hermann Kroll. Haar persoonskaart meldt dat zij juwelierster is en eigenaardig genoeg ook dat ze in 1938 is gescheiden. Elders wordt ze namelijk de weduwe van H.F.W. Kroll genoemd.
Na de grote brand in mei 1940, waarbij een heel groot deel van de Middelburgse binnenstad afbrandde, moesten Izaak Abraham Frank en zijn dochter een ander onderkomen zoeken. Haar laatste adres in Middelburg is Penninghoeksingel 61. Daar woont ze met Hannie Kroll, haar dochter? In de evacuatielijst Joden Middelburg staat genoteerd bij hun namen dat ze niet worden geëvacueerd van hun adres ‘omwille van een Juwelierszaak aan de Londenschekaai 52 (noodwinkel)’ en ‘mogen blijven; Rijksduitscher (Ariër)’. Dat laatste refereert waarschijnlijk aan de status van Hannie Kroll.
Cato Rosalie komt niet voor in het Joods Digitaal Monument, voor zover nu bekend, dus wellicht heeft zij de oorlog overleefd.

In het huis boven de juwelierszaak in de Lange Delft woonde heel kort, van oktober 1904 tot januari 1905, ook nog een zuster van Izaak Abraham, Rachel Frank. Zij vertrekt in 1905 naar Amsterdam.

Toen de kinderen alledrie het huis uit waren vertrok Eva Jacobs op 17 november 1926 naar Haarlem. Of ze officieel gescheiden zijn staat niet vermeld. Van haar is tot nu toe niet bekend of zij de oorlog heeft overleefd of voordien is gestorven.
Izaak Abraham Frank heeft na de brand van Middelburg nog lange tijd in een noodwinkel gezeten, waarschijnlijk dezelfde die genoemd wordt bij zijn dochter Cato Rosalie. Zijn woonadres was gedurende die jaren (1940-1942) Nadorstweg 6. Izaak Abraham is de enig overgeblevene van het gezin Frank die in maart 1942 met alle andere Middelburgse Joden wordt weggevoerd.

Marianne Gossije

Izaak Abraham Frank
Zierikzee, 15 oktober 1864
Auschwitz, 21 september 1942
Bereikte de leeftijd van 77 jaar