Lepelstraat 7 – Barend Bouman en Liza Bouman – Noach

Lepelstraat 7, Vlissingen

Barend Bouman werd op 15 augustus 1885 geboren in Vianen als zoon van Abraham Bouman (1859-1927) en Betje Vorst (1854-1918). Hij trouwde op 26 februari 1913 met de tien jaar oudere, in Deventer op 2 juli 1875 geboren Liza Noach, dochter van Isaak Noach en Marlina Windmuller. Samen zouden ze jarenlang in manufacturen handelen.

Na enige tijd in Utrecht gewoond te hebben, besloten Barend en Liza in 1918 naar Zeeland te verhuizen. Daar schreven zij zich op 1 oktober in bij de gemeente Vlissingen. Zeventien dagen later volgde ook Barends vader Abraham. Samen begonnen zij in het pand St. Jacobsstraat 3 op de hoek van de Lepelstraat een winkel in metalen, manufacturen, kleding, huiden en vellen. Vele tientallen advertenties in de lokale kranten getuigen van een snelgroeiende firma in het goedkopere segment van de markt. Wie voor zijn oude kleding of huisraad een goede prijs wilde maken, hoefde slechts contact met Bouman op te nemen. Alleen al in 1919 werden diverse partijen scherp ingekochte goederen, tweedehands huisraad, een grote partij hoeden en voordelig geprijsde Keulse potten in forse advertenties door de firma Bouman en Zn aangeboden. Tegen de zomer van 1920 bleken de zaken zo’n vlucht te hebben genomen, dat zij aankondigden voortaan ook publieke verkopingen te zullen gaan houden. In 1924 werd nog een tweede zaak op de Lange Delft 120 in Middelburg geopend en kon het publiek in twee ‘Huizen van ongeregelde goederen’ van deze firma terecht. De Middelburgse zaak lijkt echter maar kort bestaan te hebben. Vanaf eind 1925 noemen de advertenties alleen nog de zaak in de Lepelstraat in Vlissingen.

Het ging bij de firma Bouman om goedkope, doch degelijke waar. Een verslag van de etalagewedstrijd die in augustus 1925 in Vlissingen werd gehouden, maakt dit nog eens duidelijk. Waar de verslaggever lyrisch opgaf van het Griekse decor, waarin P. Labrujère zijn schoenen in zijn winkel in de Coosje Buskenstraat had opgesteld, en van de Arabische tempel met lichteffecten van de firma J.J. Quasters op de Nieuwendijk nummer 15, schreef hij over de etalage van Barend Bouman: ‘voor goede en goedkope Damesstoffen verwijzen we naar de firma Bouman, Lepelstraat, die in groote keuze de verscheidene goederen laat zien’. De nadruk was in deze jaren geheel op manufacturen en lingerie komen te liggen, antiek en vellen komen in de advertenties niet meer voor. Wel oproepen voor flinke meisjes, wasvrouwen die met een wasmachine konden omgaan en loopjongens – het liefst ‘kunnende fietsen’ – die wijzen op een goedlopende zaak. Uit diezelfde advertenties blijkt dat Barend en Liza boven de winkel op Lepelstraat 7 woonden.

In oktober 1934 breidde de firma het handelsimperium nog verder uit door aan de overzijde van de straat op de hoek van de Branderijstraat een zaak in slaapkamerbenodigdheden te openen. De Vlissingse Courant van 19 oktober 1934 gaf voorafgaand aan de opening hoog van de nieuwe winkel op: ‘In dit nieuwe winkelpand zijn winkel en etalage op praktische wijze vereenigd, zoodat deze zaak als het ware een groote toonkamer is. Op smaakvolle wijze zijn gerangschikt verscheidene slaapkamer-ameublementen, opklapbedden, aardige kinderledikanten, één- en tweepersoons ledikanten, wiegen enz. Het interieur van de winkel is geheel in lichte matte kleuren gehouden. De crème-kleurige wanden, zalmkleurig gebiesd, geven aan de zaak een keurig cachet. Ook de gevel is in frissche kleuren geschilderd. De verlichting is op moderne wijze aangebracht. Vijf bollampen en zeven schijnwerpers geven een verlichting van 3600 kaars sterkte. Ook aan den gevel zijn voor de groote spiegelruiten een drietal lampen bevestigd met een lichtsterkte van 900 kaars. Op zij van den winkel bevindt zich een magazijn.’ Later zouden hier nog kinderwagens en baby-artikelen bij komen. Beelden van de inrichting en opening van deze winkel zijn te zien op een amateurfilmpje gemaakt door hun bedrijfsleider Max Peereboom: (http://www.amateurfilmplatform.nl/films/diverse-opnamen-van-familie-bouman-noach-in-vlissingen-amateuropname-max-peereboom). Het winkelpand zelf bestaat niet meer.

De laatste advertentie van deze firma dateert van 6 maart 1942. Koopman B. Bouman in de Lepelstraat in Vlissingen plaatste op die datum in Het joodsche weekblad: uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam een oproep waarin antieke meubels, porselein, zilver, schilderijen en kleden te koop werden gevraagd. Hij was ‘door het gehele land aan huis te ontbieden’. Kort daarop verlieten Barend en Liza de provincie Zeeland. Barend werd op 24 maart 1942 gedwongen naar Amsterdam te verhuizen, Liza was daar toen al. In juli 1942 woonden zij in de Geleenstraat 5 in Amsterdam. Drie maanden later werd Bouman naar Westerbork gestuurd en zes dagen na aankomst op 19 oktober 1942 op transport gesteld naar Auschwitz. Liza kwam pas op 20 maart 1943 in Westerbork aan, waar zij dezelfde dag nog door werd gestuurd naar Sobibor. Beiden werden kort na aankomst vermoord.

Katie Heyning

Barend Bouman
Vianen, 15 augustus 1885
Auschwitz, 22 oktober 1942
Bereikte de leeftijd van 57 jaar

Liza Bouman-Noach
Deventer, 2 juli 1875
Sobibor, 2 april 1943
Bereikte de leeftijd van 68 jaar

Bronnen:
Gemeentearchief Vlissingen
Joods Monument
Joods Cultureel Kwartier
Krantenbank Zeeland
Krantenbank Koninklijke Bibliotheek
Zeeuws Archief, Zeeuwen gezocht
C. Steutel, Verdwenen uit de geschiedenis. De textiel- en manufacturenzaak van Bouman en Noach met bedrijfsleider Max Peereboom, in: C. Steugel, A. Meerman en J. de Hond, Joods Vlissingen. Een roerige en bewogen geschiedenis, Vlissingen 2010, 139-142

Afbeeldingen:
Lepelstraat, circa 1920. Zeeuws Archief, ZI-P-04192
Winkel Bouman hoek Branderijstraat, 1934. Beeldbank gemeentearchief Vlissingen, Foto 47099
Advertentie in de krant van 22 november 1929. Krantenbank Zeeland.